Πρόσφατες έρευνες σχετικά με τη μετανάστευση παιδιών και νέων σχολικής ηλικίας έδειξαν ότι η ‘έλλειψη γνώσης της γερμανικής γλώσσας‘ αποτελεί επαρκές κριτήριο για τον διαχωρισμό τους σε ειδικές τάξεις υποδοχής, ο οποίος, ιδίως σε συνδυασμό με την κοινωνική καταγωγή των οικογενειών τους, μπορεί να οδηγήσει στον συστηματικό αποκλεισμό τους από την τριτοβάθμια εκπαίδευση της Γερμανίας (βλ. "γλωσσική πολιτική και θεσμικές διακρίσεις" κατά τους Mechthild Gomolla & Frank-Olaf Radtke, Inci Dirim, Natascha Khakpour etc.).

Το πρόβλημα αυτό επιχειρήθηκε να αποφευχθεί πριν από 40 και πλέον χρόνια από γονείς ελληνικής καταγωγής μέσω της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης, δηλ. της ίδρυσης Ελληνικών Σχολείων στη Γερμανία, με σκοπό την πρόσβαση των παιδιών τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα (και κατά συνέπεια τη "διακρατική και κοινωνική κινητικότητα", βλ. τη σχετική έρευνα της Irini Siouti).

Τα τελευταία χρόνια, στο πλαίσιο της 'νέας' μετανάστευσης από την Ελλάδα, τα σχολεία αυτά φαίνεται ότι παίζουν εκ νέου σημαντικό ρόλο για την ελληνόγλωσση εκπαίδευση, αλλά και για την (επαν)ένταξη των ελληνόφωνων παιδιών και νέων στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα (βλ. "ένταξη-αποκλεισμός και δυνατότητα ανάκτησης της ιδιότητας του μέλους" σύμφωνα με τους Niclas Luhmann, Urlike Hormel & Markus Emmerich).

Μετά από μια σύντομη γενική εισαγωγή στην εκπαιδευτική και μεταναστευτική πολιτική της Γερμανίας καθώς και στη (νέα) μετανάστευση από την Ελλάδα, θα ήθελα να επικεντρωθώ στο ρόλο αυτών των σχολείων, μέσα από τις εμπειρίες μαθητών*τριών ελληνικής και μη ελληνικής καταγωγής που ζουν στη Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία.

Πρόκειται για νέους*ες που εν μέρει φοίτησαν ήδη σε τάξεις υποδοχής και σε γερμανικά σχολεία πριν αποφασίσουν να επιστρέψουν στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα (βλ. "εκπαιδευτικές αποφάσεις-κλειδιά" στο πλαίσιο βιογραφικής ανάλυσης κατά την Bettina Dausien). Τα αποσπάσματα από τις συνεντεύξεις που θα παρουσιάσω μπορούν να συζητηθούν από τη σκοπιά του ρόλου που τα Δημόσια Ελληνικά Σχολεία διαδραματίζουν σήμερα στον επαναπροσδιορισμό όχι μόνο των ταυτοτήτων και (εκπαιδευτικών) βιογραφιών, αλλά ενδεχομένως και της σχέσης των νέων με την Ελλάδα (βλ. "πολλαπλό ανήκειν", σύμφωνα με τον Paul Mecheril).

Στην παρούσα ανακοίνωση επιχειρείται μια πρώτη παρουσίαση της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στο Οντάριο, την επαρχία όπου διαμένουν τα περισσότερα άτομα ελληνικής καταγωγής (περίπου 150.000) του Καναδά. Στόχος μας είναι να εξετάσουμε την ελληνομάθεια και από την πλευρά της παρεχόμενης εκπαίδευσης, αλλά και από τη σκοπιά των εκπαιδευτικών και επικοινωνιακών αναγκών των μαθητριών/μαθητών και των ομιλητριών/ομιλητών της Νέας Ελληνικής ως γλώσσας πολιτισμικής κληρονομιάς.

Έτσι, στο πρώτο μέρος της ανακοίνωσης παρουσιάζονται σύντομα τα κέντρα και τα προγράμματα ελληνόγλωσσης διδασκαλίας/εκμάθησης που διακρίνονται σε:

α. δημόσια σχολεία, που ρυθμίζονται από τα κατά τόπους Συμβούλια Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας του Οντάριο,
β. «σχολεία» και προγράμματα που ρυθμίζονται από τις ελληνικές και ελληνορθόδοξες κοινότητες του Οντάριο,
γ. ιδιωτικά σχολεία, και δ. προγράμματα εκμάθησης της Νέας Ελληνικής ως γλώσσας πολιτισμικής κληρονομιάς στην Ελλάδα.

Στο δεύτερο μέρος της ανακοίνωσης αναλύεται το προφίλ των 3ης γενιάς Ελληνοκαναδών, που παρουσιάζουν ως κοινό χαρακτηριστικό την ατελή κατάκτηση της Νέας Ελληνικής κατά την γλωσσική τους ανάπτυξη και, σε κάθε περίπτωση, κατά τα χρόνια πριν την ένταξή τους στην εκπαίδευση.

Συγκεκριμένα, λαμβάνονται υπόψη παράγοντες όπως η ελληνομάθεια των γονέων (2η γενιά) και η συνακόλουθη ποιότητα και ποσότητα του γλωσσικού εισαγομένου των παιδιών τους, η στάση γονέων και παιδιών ως προς τη χρησιμότητα εκμάθησης της Νέας Ελληνικής, η έκθεση των παιδιών στη Νέα Ελληνική εκτός οικογενειακού και σχολικού περιβάλλοντος, καθώς και ο ευρύτερος πολυπολιτισμικός και πολύγλωσσος χαρακτήρας της επαρχίας του Οντάριο.

Παράλληλα, προτείνονται θεωρητικές προσεγγίσεις που θα μπορούσαν να πλαισιώσουν ή/και να ερμηνεύσουν τους παραπάνω παράγοντες αλλά και τα γλωσσικά εξαγόμενα των ομιλητριών/ομιλητών.