Χαρτογραφήσεις
Η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στη Σουηδία
01 Δεκεμβρίου 2023 /14:00 - 15:30
Η συνάντηση πραγματοποιηθηκε μέσω Zoom

Πρόκειται για την τρίτη συνάντηση στη σειρά διαδικτυακών διαλέξεων «Χαρτογραφήσεις», κατά τις οποίες αποτυπώνεται η διδασκαλία της Ελληνικής σε διαφορετικά συγκείμενα στο εξωτερικό. Στην τρίτη συνάντηση υπήρξαν τοποθετήσεις από τη Ζωή Νικολαΐδου σχετικά με την διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στη Σουηδία
Το επιστημονικό συμβούλιο της Δ.ΕΛ.ΕΞΩ.
«Η διδασκαλία της ελληνικής ως Γ2 στο πλαίσιο ενός προγράματος εμβάπτισης: Η περίπτωση του Odyssey Charter School – Delaware, U.S.»
Μαρίνα Ματθαιουδάκη, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Η παρουσίαση θα εστιάσει στη δημιουργία ενός καινοτόμου προγράμματος εμβάπτισης στην ελληνική γλώσσα όπως αυτό υλοποιείται από το 2017 στο Odyssey Charter School (OCS), ένα δημόσιο σχολείο στο Delaware των ΗΠΑ.
Σκοπός της παρουσίασης είναι να αναδείξει τις προκλήσεις σχεδιασμού ενός τέτοιου προγράμματος αλλά και τις ευκαιρίες που δημιουργεί για βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων και προώθηση διαπολιτισμικών δεξιοτήτων.
Το σχολείο ιδρύθηκε το 2006 στο Wilmington της Πολιτείας Delaware στις ΗΠΑ από μία μικρή ομάδα Ελλήνων μεταναστών. Στόχος τους ήταν η προώθηση και διάδοση της νέας ελληνικής γλώσσας αλλά και η εξοικείωση της ευρύτερης αμερικανικής κοινότητας με τον αρχαίο και σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό.
Το σχολείο ξεκίνησε αρχικά να λειτουργεί ως δημοτικό σχολείο, αλλά σταδιακά επεκτάθηκε και στην επόμενη βαθμίδα εκπαίδευσης με αποτέλεσμα σήμερα, 17 χρόνια μετά την ίδρυσή του, να καλύπτει και τις δύο βαθμίδες εκπαίδευσης στις οποίες φοιτούν περισσότεροι από 2.000 μαθητές και μαθήτριες. Η εγγραφή των μαθητών/τριών στο σχολείο γίνεται μετά από κλήρωση και ως αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής, ο μαθητικός πληθυσμός του OCS περιλαμβάνει μαθητές/ήτριες από διάφορα κοινωνικο-οικονομικά στρώματα και εθνοτικά υπόβαθρα, ενώ μόνο το 1% αυτών είναι ελληνικής καταγωγής.
Για την προώθηση της ελληνομάθειας, το σχολείο υιοθέτησε αρχικά το πρόγραμμα FLES (Foreign Languages in Elementary School) (Lassen, 1993) το οποίο προβλέπει καθημερινή διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας αλλά και των μαθηματικών στην ελληνική σε όλες τις τάξεις του δημοτικού σχολείου (Κ-5). To 2017 το Υπουργείο Παιδείας στο Delaware ενέκρινε για πρώτη φορά τη δημιουργία ενός προγράμματος εμβάπτισης με Γ2 την ελληνική, το οποίο λειτουργεί στο σχολείο από το σχoλικό έτος 2017-2018 παράλληλα με το πρόγραμμα FLES. Όπως είναι γνωστό, τα προγράμματα εμβάπτισης απευθύνονται σε παιδιά της κυρίαρχης, γλωσσικά και πολιτισμικά, ομάδας και η εγγραφή των μαθητών/τριών σ’ αυτά αποτελεί συνειδητή επιλογή της οικογένειας (Τουρτούρας, 2008).
Η παρουσίαση θα εστιάσει (α) στα δύο προγράμματα δίγλωσσης εκπαίδευσης του σχολείου (FLES και πρόγραμμα εμβάπτισης), (β) στον σχεδιασμό του προγράμματος εμβάπτισης και στα χαρακτηριστικά του και (γ) στη σύγκριση των επιδόσεων των μαθητών/τριών των δύο προγραμμάτων στα ετήσια σταθμισμένα τεστ αγγλικής γλώσσας και μαθηματικών.
Βιβλιογραφία
Lassen, A. M. (1993). An overview of foreign language instruction in the elementary school. Graduate Research Papers. 2767. https://scholarworks.uni.edu/
Τουρτούρας, Χ. (2008). Τύποι δίγλωσσης εκπαίδευσης και η ασυμβατότητα της ελληνικής εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Εκπαιδευτική Κοινότητα, τεύχος 85, σσ. 32-39.
«Η διδασκαλία μητρικής γλώσσας ως εργαλείο πολυπολιτισμικής πολιτικής; Μια σύγχρονη ματιά σε δύο παράλληλα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα στη Σουηδία»
Ζωή Νικολαΐδου, Πανεπιστήμιο Södertörn
Σε αυτή την ανακοίνωση εστιάζω στη σουηδική γλωσσική πολιτική για τις μειονοτικές γλώσσες και παρουσιάζω μια συγκριτική μελέτη δύο παράλληλων εκπαιδευτικών πλαισίων για τη διδασκαλία της μητρικής γλώσσας. Τα περιβάλλοντα αυτά εξετάζονται με κέντρο τη διδασκαλία της ελληνικής ως περιπτωσιολογική μελέτη. Μεθοδολογικά, η έρευνα βασίζεται σε ανάλυση σχολικών εγγράφων που περιγράφουν τη λειτουργία και τους στόχους των σχολείων, καθώς και σε συνεντεύξεις με διευθυντές, μέλη των γονεϊκών διοικητικών συλλόγων, εκπαιδευτικών και γονέων.
Το πρώτο πλαίσιο είναι η διδασκαλία της μητρικής γλώσσας ως σχολικό μάθημα στα σουηδικά σχολεία και προσφέρεται σε μαθητές που μιλούν διαφορετική γλώσσα από τη σουηδική στο σπίτι. Το 1977, η Σουηδία έγινε η πρώτη χώρα στον κόσμο που προσέφερε δημόσια χρηματοδότηση στη διδασκαλία της μητρικής γλώσσας σε παιδιά μεταναστών στο κανονικό σχολικό σύστημα, μια πολιτική που δεν υπήρχε καν για τις αυτόχθονες γλώσσες σε πολλές χώρες την εποχή εκείνη (Borevi, 2002; Wickström, 2015). Αυτή η λεγόμενη Μεταρρύθμιση της Μητρικής Γλώσσας έγινε ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους της συνολικής στροφής της Σουηδίας από τις πολιτικές αφομοίωσης στις πολυπολιτισμικές πολιτικές προς τις μεταναστευτικές μειονότητες στα μέσα της δεκαετίας του 1970. Στην παρουσίαση, θα ανατρέξω εν συντομία στην ιστορία και τους μαθησιακούς στόχους του μαθήματος και θα εξετάσω την εφαρμογή του μαθήματος στα σουηδικά σχολεία σήμερα αλλά και την ανάδειξή του σε μείζον θέμα κοινωνικής πολιτικής στο σύγχρονο σουηδικό πολιτικό διάλογο.
Το δεύτερο πλαίσιο που μελετάται εδώ είναι αυτό των παροικιακών σχολείων που λειτουργούν με την πρωτοβουλία και τη συμβολή συλλόγων γονέων και κηδεμόνων. Στη Στοκχόλμη υπάρχουν δύο μεγάλα κοινοτικά ελληνικά σχολεία με το πιο παλιό να λειτουργεί από το 1966. Θα ανατρέξω κι εδώ στην ιστορία των σχολείων που είναι συνυφασμένη με τα πολλαπλά μεταναστευτικά ρεύματα μεταξύ Ελλάδας και Σουηδίας κατά τις τελευταίες εφτά δεκαετίες. Εδώ θα εστιάσω στις ομάδες-στόχους και τους λειτουργικούς στόχους των σχολείων, έτσι όπως περιγράφονται στα καταστατικά κείμενα αλλά και στις συνεντεύξεις με μέλη των διοικητικών συλλόγων και με εκπαιδευτικούς. Σύντομη αναφορά θα γίνει και στα λειτουργικά προβλήματα των σχολείων και στον άμεσο αντίκτυπο που αυτά έχουν στις αποφάσεις και στις παιδαγωγικές πρακτικές που εφαρμόζονται.
Στο τελευταίο μέρος της παρουσίασης, θα εστιάσω στις αντιλήψεις γονέων και εκπαιδευτκών γύρω από την ύπαρξη δύο παράλληλων συστημάτων διδασκαλίας μητρικής γλώσσας. Η συγκριτική μελέτη των στόχων, της λειτουργίας και των κυρίαρχων αντιλήψεων γύρω απο τα δύο παράλληλα συστήματα διδασκαλίας μητρικής γλώσσας έχει ως σκοπό να αναδείξει τη σύγχρονη σουηδική πολιτική σε θέματα συμπερίληψης και γλωσσικής εκπαίδευσης καθώς και τα προβλήματα που πηγάζουν από την κοινωνιοπολιτική περιθωριοποίηση της διδασκαλίας μητρικής γλώσσας.
Βιβλιογραφικές αναφορές
Borevi, K. (2013). The Political Dynamics of Multiculturalism in Sweden. In R. Taras (Ed.), Challenging multiculturalism: European models of diversity (pp. 138–160). Edinburgh University Press.
Wickström, M. (2015). The multicultural moment: The history of the idea and politics of multiculturalism in Sweden in comparative, transnational and biographical context, 1964–1975. Åbo Akademi.